تاثیر استفاده از حرکات چشمی در کاهش همی انوپسیا متعاقب سکته مغزی

استروک سومین عامل مرگ میر و شایع ترین عامل ناتوانی در میان بزرگسالان آمریکا می باشد. بر طبق برآورد انجمن ملی استروک (ایالات متحده)، 750000 نفر در سال  دچار استروک جدید یا راجعه می­شوند.

استروک (حمله مغزی عروقی/ CVA) اختلال عصبی حادی می باشد که از وضعیت غیر طبیعی در گردش خون مغزی ناشی می شود که علائم و نشانه های آن به عواملی نظیر محل و شدت درگیری بستگی دارد. از لحاظ بالینی استروک همراه با انواع نقص ها شامل نقایص میدان دیداری، تغییراتی در سطح هوشیاری، اختلالات حرکتی، شناختی، درکی  می باشد.

اختلالات بینایی متعاقب سکته مغزی از رایج ترین علایمی می باشند که ممکن است فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار دهند. تحقیقات نشان داده است که 26 درصد افراد مبتلا به سکته مغزی از اختلالات بینایی رنج می­برند که همی آنوپسیا (فقدان نیمی از میدان بینایی هر چشم: نیمه­ی داخلی یا نازال و نیمه­ی خارجی یا تمپورال هر چشم مبتلا) از شایع ترین این اختلالات است که در نتیجه صدمه به لوب پیشانی- آهیانه راست رخ می دهد و منجر به غفلت یکطرفه می شود.

بیماران همی آنوپسیا اغلب علایمی نظیر برخورد  مکرر به اجسام یا افراد، ریختن مکرر آب و غذا هنگام خوردن، از دست دادن خطوط هنگام خواندن و ناامیدی از مطالعه،  عدم تعادل، اضطراب  از مکان های ناآشنا را گزارش می دهند.

بهبود علایم ساکادیک بیماران به صورت حرکات دقیق تر و طولانی تر منجر به بهبود عملکرد حرکتی و ارتقای مهارتهای فعالیت های روزانه می شود. تمرینات حرکات ساکادیک چشم در 3 مرحله بررسی می شود که شامل حرکات چشمی با طول مدت زمانی بیشتر و حرکات چشمی با هدف دقت بیشتر و حرکات چشمی با هدف سرعت بالاتر می باشند که در زمینه ی کلی بعنوان Scanning Therapy نامیده می شوند. آموزش حرکات ساکادیک  بعنوان جبران اختلالات میدان بینایی در این بیماران به عنوان اولین قدم در توانبخشی همی انوپسیا به کار می رود. حرکات چشمی جبرانی (نظیر استفاده از مارکرهای حاشیه، خواندن عمودی مواد مورد مطالعه و مطالعه با استفاده از کارتی که در آن درز وجود دارد/ toposcope) برای این بیماران ضروری به نظر می رسد. استفاده از ابزار بینایی مدرن مثل peli lens  در جبران اختلال میدان بینایی  به کار می رود. استفاده از رویکرد نوین تطبیقی نیز با تاثیر بر روند نوروپلاستی سیتی در کاهش اختلالات میدان بینایی نیز موثر می باشد.

استفاده از حرکات تعقیبی چشمی آرام نیز در بهبود سرعت عمل و همچنین آگاهی بدنی بیماران استروک  مفید به نظر می رسد. 

شیوا جانمحمدی¹، ابراهیم پیشیاره²، امیر حسن کهن³

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد کاردرمانی، گروه آموزشی کاردرمانی: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

² دانشجوی دکترای تخصصی علوم اعصاب شناختی، گروه آموزشی کاردرمانی: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و پژوهشکده علوم شناختی (ICSS)

³ کارشناس ارشد کاردرمانی، مرکز تحقیقات ترمیم ضایعات مغزی و نخاعی: دانشگاه علوم پزشکی تهران: نویسنده مسئول

---

این مقاله در اولین کنگره سراسری رویکردهای نوین علوم توانبخشی در اختلالات حرکتی  (اصفهان٬ ۱۱ الی ۱۳ اسفندماه ۱۳۸۹) پذیرفته شد.

---